Vroeger dachten we altijd dat kennis de burger zou verheffen. Daarom werden bijvoorbeeld openbare bibliotheken opgericht: als mensen toegang hebben tot informatie, zo was de redenatie, dan wordt alles beter. Wie meer belezen is, is ook slimmer. En weldenkender.

Sinds de komst van internet weten we dat die gedachte veel te rooskleurig is. De burger heeft nu toegang tot alle kennis van de hele wereld, maar echt slimmer en weldenkender is ie er niet op geworden. Zeker niet op sociale media. Daar wordt meer gelogen, gescholden en onzin verkocht dan waar ook. Desinformatie tiert er welig. De denkbeelden zijn online vele malen extremer dan in real life.

Het is alsof pal tegenover elkaar twee enorme tribunes zijn opgetrokken, elke tot de nok toe gevuld met gelijkgestemden. Hartstikke handig, want wanneer je graag wilt weten hoe je het doet in de ogen van anderen, dan is het fijn om omringd te zijn door gelijkgestemden. Jezelf hersenspoelen was nog nooit zo gemakkelijk. Samen boos, schamperend en verontwaardigd wijzen naar de overkant, naar de ‘anderen’. Hen eens lekker de les lezen. Een heerlijke hobby.

Nog zoiets. Op sociale media verandert nooit iemand van mening, ook al wijzen alle feiten 180 graden de andere kant op. Punt is namelijk: wie online van gedachten verandert, die valt zijn sociale omgeving af. En dat is een doodzonde, want alles draait om de eigen bubbel. Sociale media zijn dan ook als een echokamer. Een plek waar je altijd hoort wat je toch al denkt. En waar het dus als een aanval voelt, wanneer iemand je tegenspreekt.

Want wie het niet met jou eens is, die heeft het overduidelijk bij het verkeerde eind. Zo iemand moet direct de maat worden genomen. Diegene is onverantwoord bezig! Ronduit hypocriet! Zo iemand dient direct ontslagen worden! Pek en veren graag. De virtuele versie van het volksgericht. Want de hel, dat zijn altijd de anderen.

Zo veranderen sociale media geëngageerde burgers in een schreeuwende meute. Nuance en waarheid zijn daarbij altijd de eerste slachtoffers. Context is er een vreemd woord, al was het maar omdat een opruiend bericht nu eenmaal sneller reist dan een weldoordachte opmerking die het gevolg is van rede. Op sociale media heeft iedereen een hekel aan feiten.

Geen wonder dat de politiek inmiddels ook besmet is. Geen Tweede Kamerlid dat niet via sociale media tal van hijgerige oneliners de wereld in slingert. Of nog mooier: uit het verband getrokken quotes van tegenstanders, om zo het eigen online prestige te vergroten. Ooit was Trump de trendsetter. Nu doen alle politici het. De soundbites, het opportunisme, het ik-ik-ik.

Dus ja, het is waar: de politiek communiceert nu rechtstreeks met de burger. Grappig dat we vroeger – vóór de tijd van internet – dachten dat dat een vooruitgang zou zijn.