Volgens het Westen is Poetin niet serieus over vrede. Dat klopt. Hij is serieus over winnen. En over praten. Het één sluit het ander namelijk niet uit. Integendeel: Poetin bombardeert niet ondanks, maar juist omdat hij wil onderhandelen. Elke bomkrater is een argument. Oorlog is geen verstoring van de dialoog, het ís de dialoog – alleen met andere middelen.
Is dat moreel zuiver? Nee, natuurlijk niet. Maar wie heeft ooit beweerd dat oorlog moreel zuiver moet zijn? Komen we als vanzelf uit bij Donald Trump. Zijn ontmoeting met Poetin in Alaska leverde niets op, behalve foto’s van twee alfamannetjes die elkaar begrijpen. Maar zijn instinct klopt: als je vrede wilt, moet je praten met de man die de bommen laat vallen, niet met wie ze opvangt.
Poetin weet dat. Trump weet dat. Alleen de EU blijft zich verslikken in haar eigen principes. Ursula von der Leyen met haar negentiende sanctiepakket. Was ik cartoonist, dan tekende ik haar in een brandend huis, monter de negentiende rookmelder ophangend.
Intussen wordt in Brussel weer stoer gedaan. De Europese leiders vertellen elkaar hoe standvastig ze zijn. Oekraïne moet volhouden. Géén land inleveren. Desnoods doorgaan tot de laatste Oekraïner. Want zo wordt Rusland ‘verzwakt’. Voor het Westen is dát de overwinning.
En Zelensky? Die zal vroeg of laat inzien dat zijn EU-vrienden minder vriend zijn dan ze lijken. Eerder regisseur dan bondgenoot. Oekraïne wordt niet geholpen, maar gebruikt als pion. En pionnen, dat weet iedere schaker, worden vroeg of laat geofferd. Hun lot is het om op te gaan in de strijd en ruimte te maken voor de stukken die ertoe doen.
En juist daar, in dat licht, oogt Trump ineens bijna fatsoenlijk. Niet subtiel, maar wel eerlijk. Hij zegt hardop wat de rest niet durft: wil Oekraïne vrede, dan moet het terrein prijsgeven, de NAVO-droom opbergen en zich schikken naar het geografische lot. Wreed, ja. Maar minder wreed dan eindeloos doorvechten voor het EU-principe dat grenzen nooit door geweld mogen verschuiven.
Een principe dat overigens al lang geleden sneuvelde. Denk aan Joegoslavië. Toen het land in de jaren negentig met geweld in stukken werd gehakt, keek het Westen eerst de andere kant op. Daarna bombardeerde de NAVO maar liefst 78 dagen lang Servië en Kosovo. Gewoon zonder VN-mandaat, want er dienden nog wat grenzen verschoven te worden. Ja, toen vielen de bommen blijkbaar aan de goede kant.
Wat ik maar zeggen wil: oorlogen eindigen zelden met een staande ovatie voor de rechtvaardigheid. Het applaus gaat naar de overwinnaars, niet naar de moraal. Grenzen verschuiven bijna altijd omdat grootmachten dat willen, niet omdat de bevolking erom vraagt.
En uitgerekend Trump zegt nu wat niemand hardop durft te zeggen: Oekraïne heeft verloren, dus zonder concessies komt er geen vrede. Niet leuk, maar wel waar. Zo zie je maar weer: de waarheid kiest haar boodschappers niet. Soms komt ze uit de meest onbehouwen mond van allemaal.
