Gisteren promoveerde drs. Koen Sebregts (42) aan de Universiteit Utrecht op een vier jaar durend onderzoek naar de letter R. Zo ontdekte hij dat het Nederlands minstens twintig R’en kent en de Gooise R (die aan een opmars bezig is) op twee manieren kan worden uitgesproken: met gekrulde tongpunt of met de hele tong naar achteren. Hij schreef er een 332 pagina’s tellend proefschrift over.
Sebregts is nu dus doctor in de R-kunde. Schitterende beelden roept dat op. ’s Ochtends, half zes. Een villa in het Gooi. Op het grindpad voor de deur staat een beschonken man, hemd uit de broek, ongeschoren. Het raam boven de voordeur zwaait open, een vrouwenhand werpt wat onderbroeken en sokken naar beneden. Onder haar gooit de man zijn hoofd in de nek. „HOERRRRR!” Wat verderop staat Sebregts. Hij pakt zijn blocnote en maakt een notitie.
Wetenschappers. Je weet dat ze bestaan en iedere dag op kosten van de samenleving belangwekkend onderzoek verrichten. Aan het Algemeen Dagblad vertelt Sebregts hoe hij gedurende vier jaar, in tien verschillende steden, vierhonderd mensen in totaal 22.000 woorden liet voorlezen. Altijd in het cafetaria van de HEMA, want „daar komen alle soorten mensen.” Ook dat roept beelden op. Sebregts die op koopavond naar huis belt. „Schat, een doorbraak! Ik dacht dat het woord rookworst op 17 verschillende manieren kan worden uitgesproken. Blijkt er opeens een achttiende manier te zijn! Iemand met een hazenlip in de HEMA in Rotterdam. Begin maar alvast met eten want dit wordt een latertje.”
Ik ben er eens in gedoken. Sprak Sebregts over vier jaar onderzoek? Al in 2003 hield hij zich intensief bezig met de letter R, inclusief veldwerk in HEMA’s, getuige publicaties die gewoon online te vinden zijn. In een verhandeling uit 2008 (De Gooise R – waar, waarvandaan en waarheen?) analyseert hij zelfs echo’s van tongbewegingen. Komen we uit op twaalf jaar kostbaar onderzoek naar de letter R.
Nu is academische vrijheid een groot goed en kunnen we redelijkerwijs niet van iedere wetenschapper verwachten dat hij de importantie van een Einstein heeft. Wat we wél mogen verwachten, is enige maatschappelijke relevantie in ruil voor al dat publieke geld. Sebregts daarover: „Veel mensen gaan naar de logopedist om wat aan hun R te doen. Dit onderzoek kan hen daarbij helpen.”
Alsof ook maar één logopedist zijn in onleesbaar Engels geschreven proefschrift gaat doorploegen. Trouwens, waarom in het Engels? Hoeveel Britten zijn überhaupt geïnteresseerd in de opmars van de Gooise R? Ach, had de Einstein van de letter R dáár maar onderzoek naar gedaan.
