Best moeilijk, de juiste woorden vinden als iemand is overleden. Ik weet niet of het de naweeën zijn van vlucht MH17, maar feit is dat de app ‘ik condoleer’ plots razend populair is. Een app voor iPhone en Android „waarmee u medeleven toont aan iemand in uw omgeving die een dierbare is verloren,” ontwikkeld door een verzekeraar en verzorger van uitvaarten.

Meer dan 1600 condoleanceteksten staan er voor je klaar, waar stuk voor de stuk de troost en het medeleven van af druipen. Zoals: „Lief, mooi, vrolijk, zorgzaam. Geen woord doet recht aan de bijzondere persoon die #OVERLEDENE# voor ons allemaal is geweest. Heel veel sterkte.” Even de naam van degene invullen die zo smartelijk is heengegaan, op ‘send’ drukken en je persoonlijke condoleance wordt direct verzonden via Facebook, Twitter, SMS of E-mail. Is een naam intikken te veel moeite, dan kun je ook kiezen voor een naamloze tekst. Bijvoorbeeld: „Afscheid van een bijzondere oma die zoveel liefde heeft gegeven. Zij is voor altijd in ons hart en onze gedachten. Veel sterkte.”

Wat is er mis met geautomatiseerd je medeleven tonen? Nou, veel. Neem nu de zin „zij is voor altijd in ons hart en onze gedachten.” Een leugen. Oma is helemaal niet in ons hart en onze gedachten. Integendeel. Drie keer met de duim op het schermpje tikken en oma is alweer uit onze gedachten. En in ons hart heeft ze nooit gezeten, dat moge duidelijk zijn. Condoleren is small talk geworden. Middels zinnetjes zonder betekenis waarover niet jij, maar iemand anders heeft nagedacht. Een copywriter gok ik, zo eentje die even daarvoor nog een wervende tekst voor een frikadellenfabrikant uit zijn toetsenbord ramde.

Terwijl iederéén de juiste woorden kan vinden. Alleen, dat kost tijd. Maar dat is nu juist het mooie. Een condoleance schrijven is stilstaan bij een overlijden. Denken aan de overledene, met je pen in de aanslag. Wat ga je schrijven? Je piekert, je dubt, je mijmert. Iemand is voor altijd weg. Een leven opgelost, zoals een bruistablet in een glas water. Wat kun je daar nu op zeggen? Je denkt aan al die mensen die jou zijn ontvallen, en hoe je ze mist, stuk voor stuk. Maar ook dat missen goed is, want níét missen zou zoveel erger zijn. Daar glijdt je pen al over het kaartje. Want je weet: elk woord van troost is juist, hoe onbeholpen ook, zolang het maar jóúw woorden zijn.