Laatst zond de VPRO een radiodocumentaire uit over de toekomst van het boek, onder de welluidende titel ‘De laatste bladzijde?’. Uitgeverijen luiden de noodklok. De boekenwereld gaat de muziek- en filmindustrie achterna. De maker van de documentaire vond op internet moeiteloos zevenduizend gekraakte Nederlandse e-books. Dat is driekwart van het legale online aanbod.
“Natuurlijk is het vervelend als jouw content niet gekocht, maar elders verkregen wordt,” lees ik in een blogpost over piraterij in de boekenwereld, geschreven door Timo Boezeman, digitaal uitgever bij A.W. Bruna. Volgens Boezeman is piraterij niet te stoppen. De wereld is veranderd, dus in plaats van je als uitgeverij boos te maken om al die gretige graaiers, kun je je maar beter aanpassen. Weg met DRM (of hooguit een sociale DRM in de vorm van een watermerk) en omlaag met de prijzen van e-books. Denk aan Spotify, betoogt Boezeman, kijk naar iTunes!
Belachelijk duur
Het is waar: e-books zijn momenteel belachelijk duur. Uitgevers zelf weten dat ook. Ze doen het erom. Een e-boek van € 15,95 terwijl de papieren versie € 17,95 kost. De waarheid is: de meeste uitgevers willen helemaal geen e-books verkopen. Dat kunnen ze zich permitteren omdat het maken van een e-book nauwelijks iets kost. Kijk er de meeste digitale uitgaven maar op na. Het lijken wel met één druk op de knop tot ePub-formaat getransformeerde WORD-documenten. De meest vreemde fouten kom je tegen, en heel veel andere ergernissen. Bijna elk e-book roept het met zoveel woorden: “koop mij niet, begin er niet aan!”
Uitgeverijen. Hoe langer ze de prijs van een e-book hoog houden, des te meer consumenten richting torrent-sites worden gedreven. Plaatsen waar het slechtste in de mens naar boven komt. Alles gratis! Nou, dan weet je het wel. Zo heeft een vriend van mij meer e-books van het net getrokken dan er passen in een middelgroot filiaal van de openbare bibliotheek, want met wat moeite vind je online veel meer e-books dan die zevenduizend. Een andere vriend heeft er een hobby in, de terrabyte-grote harde schijven letterlijk op elkaar te stapelen. Met daarop meer speelfilms dan hij ooit zal kunnen kijken. Het is graaien omdat het gratis is.
Eind aan het graaien
Maakt een lagere e-bookprijs een eind aan dit graaien? Ik denk het niet. Neem nu mijn eigen website. Daar bied ik mijn columnbundel ‘Er is veel leed’ als e-book aan voor € 2,99. Ik doe dat op de ouderwetse manier. Niets geen iDeal-applicatie. Gewoon naam en mailadres invullen en je ontvangt een autoreply met daarin de URL van de download en het gironummer waarnaar je de € 2,99 mag overmaken. Welnu, na enkele maanden proefdraaien kan ik melden dat dat niet echt werkt. Ruim tachtig procent van de kopers betaalt niet, ook niet na een herinneringsmail (die opvallend vaak niet aankomt omdat ‘koper’ gebruik maakt van een wegwerp mailadres).
Nu zegt u natuurlijk: ja, zet dan een iDeal-module op je website. Maar nu komt het: mijn papieren boeken verkoop ik op precies dezelfde wijze. Ik stuur ze op, in goed vertrouwen dat wordt betaald. Werkt prima! Raar is dat. Blijkbaar is in de belevingswereld van veel mensen een digitaal boek toch iets anders dan een papieren boek. Voor een papieren boek betaal je, voor een digitaal boek bij voorkeur niet. Dat zal de reden zijn waarom ook mijn e-book is toegevoegd aan die torrent-lijst van zevenduizend gratis te downloaden boeken.
Economisch principe
Ik denk dat ik wel begrijp waarom. Het is een eenvoudig economisch principe: schaarste doet de prijs stijgen, overvloed doet de prijs dalen. En elk e-book is er per definitie in een oneindige voorraad. Geen wonder dat mensen niet of nauwelijks voor één exemplaar van die oneindige voorraad willen betalen. Logisch dus dat muzikanten hun verdienmodel geheel hebben verschoven naar de echte wereld: vaak optreden, veel concerten geven, want concertkaartjes zijn schaars, dus daar wordt voor betaald. De mp3’s dienen voornamelijk als reclame.
Dát is de grote uitdaging voor de boekenbranche. Een variant bedenken op dit verdienmodel. Het is wachten op de eerste schrijver die met voorlezen uit eigen werk het Gelredome vol krijgt.
