Steeds wanneer de Zwarte Piet-discussie voorbij komt, moet ik denken aan mevrouw De Gier uit Heusden. Een aantal jaren terug viel in haar straat de ‘Postcode Kanjer’. Zeven bewoners waren op slag miljonair, terwijl mevrouw De Gier geen lot had en dus niets won. Daarop spande zij een rechtszaak aan tegen de Postcode Loterij. Haar bezwaar: waar een gewone loterij alleen winnaars kent, kent de Postcode Loterij winnaars én verliezers. Verliezers zijn namelijk diegenen met de winnende postcode, maar zónder lot. Dus kreeg mevrouw De Gier Henny Huisman op bezoek. Konden alle kijkers thuis zien hoe iemand er uit ziet die zo dom is geen loten te kopen. Zeer vervelend om mee te maken – en kwetsend ook.
De uitspraak van de rechter was opmerkelijk. Hij leek mevrouw zowaar gelijk te geven in haar claim dat de Postcode Loterij mensen beschadigt: „De loterij creëert inderdaad een tegenstelling tussen hen die wel een geldprijs hebben gewonnen en zij die met lege handen achterblijven.” Maar bij dat ene zinnetje bleef het. Vervolgens sloeg de rechter haar met een stukje levenswijsheid om de oren: „In het maatschappelijk verkeer doen zich nu eenmaal gebeurtenissen voor die voor sommige personen – voor de één meer dan voor de ander – als onplezierig, ongewenst en zelfs schadelijk kunnen worden aangemerkt.” Om daar aan toe te voegen: „Dergelijke gebeurtenissen zijn inherent aan deelname aan het maatschappelijk leven.”
Oftewel: mevrouw De Gier, wat u moest meemaken, was vast heel onplezierig. Maar het feit dat u zich gekwetst voelt, geeft u niet automatisch gelijk. Soms doet het leven gewoon pijn. Wapen u er maar tegen, want ik kan de maatschappij niet voor u veranderen. Dus stap uit die slachtofferrol en get over it.
Jammer dat de bestuursrechter die afgelopen juli oordeelde dat Zwart Piet geen uiting van racisme is, maar wel een negatieve stereotypering, niet verwees naar bovenstaande jurisprudentie. Dan zaten we nu niet met de vraag of we de knecht van Sinterklaas moeten verbieden. Want hoe erg is een negatieve stereotypering nu werkelijk? Erg genoeg om er een nationaal debat aan te wijden? En zo ja, gaan we het dan ook hebben over – ik noem maar eens een zijstraat – domme blondjes („ik nummer mijn benen want anders kan ik ze niet uit elkaar houden”)?
Mijn advies: vraag jezelf eens af hoe gráág je je gekwetst voelt. Je hebt er alle recht toe, maar verwacht vervolgens niet dat de gehele maatschappij zich om die reden aan je aanpast. Dus stap uit die slachtofferrol en get over it.
